Zapraszamy na konferencję naukową “Przybyszewski i inni”, która odbędzie się w dniach 4-5.06.2023
Konferencja organizowana jest w związku z jubileuszem 100-lecia społecznej samoorganizacji gdańskich humanistów, znajdującej wyraz w powołaniu trzech wydziałów humanistyczno-społecznych (Prawniczo-Handlowego, Artystycznego i Historyczno-Literackiego – ten ostatni na wniosek Stanisława Przybyszewskiego) w Towarzystwie Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, którego kontynuatorem jest Gdańskie Towarzystwo Naukowe z Wydziałem I Nauk Społecznych i Humanistycznych.
W tym dokonaniu z 1923 roku Wydział I GTN oraz wydziały społeczno-humanistyczne Uniwersytetu Gdańskiego widzą swoje korzenie. Intencją organizatorów jest jednak nie tyle zwrócenie uwagi na sam jubileusz, co wykorzystanie pojawiającej się wraz z nim szansy na upamiętnienie i aktywowanie we współczesnych kontekstach fenomenu społecznego ruchu naukowego humanistów w Gdańsku lat dwudziestych XX wieku. Z jednej strony zaowocował on instytucjonalnymi rozwiązaniami, jak powołanie do życia wspomnianego Wydziału oraz wielu innych jednostek nauki, kultury i edukacji w Wolnym Mieście Gdańsku.
Z drugiej, ruch ten stworzył grunt dla klimatu intelektualno-artystycznego, od tamtego czasu charakterystycznie w Gdańsku wiązanego ze sprawą społeczną – troską o wspólne dobro w warunkach różnorodności kulturowej, stanowiącej atutową normę jakości życia w mieście. Upamiętniając ruch, pragniemy przywrócić pamięć o dokonaniach konkretnych ludzi.
W każdym z obszarów działalności, o której mowa, wyróżnia się Stanisław Przybyszewski, jeden z najbardziej wyrazistych twórców okresu Młodej Polski. Jednym z celów konferencji jest ożywienie pamięci o nim w Gdańsku, ponieważ mało kto dzisiaj wie, że tu właśnie w latach 1920-1924 z „dekadenta przekształcił się w urzędnika patriotę” (jak głosi tytuł jednego z tekstów wybitnej znawczyni jego dzieła, prof. Gabrieli Matuszek-Stec). Pracując w biurze Dyrekcji Polskich Kolei Państwowych, był jednocześnie współtwórcą gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki oraz ogromnie produktywnym orędownikiem idei tworzenia instytucji, łączących funkcje naukowe i edukacyjne z artystyczno-kulturalnymi. Był czołową postacią i jednym z pierwszych działaczy ruchu, na którym chcemy skupić uwagę uczestników konferencji. Przybyszewski stoi w centrum zainteresowania, co nie umniejsza znaczenia innych humanistów, którzy – w trudnych realiach życia w Wolnym Mieście Gdańsku przeważnie powodowanych pruskim nacjonalizmem – z przekonaniem formowali front myśli i artystycznego, społeczno-edukacyjnego działania na rzecz społeczeństwa jako wspólnoty różnych i równych, lepszej od dominacji niesprawiedliwie uprzywilejowanych. Wśród owych „innych” znajdują się humaniści-społecznicy, ofiary bestialskiej postaci takiej dominacji. Nauczyciele, finansiści, prawnicy, publicyści i wybitni działacze kulturalno-oświatowi, jak dr Władysław Pniewski, dr Franciszek Leon Kręcki i dr Bernard Filarski, zostali rozstrzelani przez nazistów w początkach 1940 roku. Konferencji towarzyszą wydarzenia dostępne w otwartej przestrzeni publicznej, jak rozmowa z prof. Gabrielą Matuszek-Stec, redaktorką 11-tomowej, krytycznej edycji Dzieł Literackich Stanisława Przybyszewskiego (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2022-2024); wernisaż wystawy malarstwa Grzegorza Steca, którego obrazy znajdują się na okładkach tej edycji; pokaz gdańskich obrazów Herberta Waltmanna (1919-1999) udostępnionych dzięki uprzejmości właściciela, prof. Michała Harciarka z UG; koncert Studia Wokalnego UG oraz sesja poetycka Gdańskiego Klubu Poetów („Gdańscy artyści Przybyszewskiemu
